Ekoprojektowanie można wytłumaczyć jako całościowe myślenie o produkcie w kontekście wszystkich procesów z nim związanych – od planowania, poprzez produkcję, użytkowanie, aż po możliwość recyklingu – oraz pośredniego i bezpośredniego wpływu na społeczeństwo, a także środowisko. Głównymi założeniami ecodesignu są m.in.: prowadzenie zrównoważonych, odpowiedzialnych działań, związanych z ograniczeniem lub całkowitą rezygnacją z używania szkodliwych, niebezpiecznych substancji, a także recykling i upcykling.

Skąd wzięło się ekoprojektowanie?

Idea zapobiegania skutkom negatywnego oddziaływania produkcji przemysłowej na środowisko pojawiła się na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, jednak sformalizowaną formę ma zaledwie od 20 lat. 

Pierwsze regulacje opracował w 1992 roku Brytyjski Instytut Standaryzacji. To właśnie na podstawie jego wytycznych Międzynarodowa Organizacja ds. Standaryzacji stworzyła normy ISO 14000, a Unia Europejska przygotowała Schemat Audytu i Zarządzania Środowiskowego (EMAS). Dyrektywa UE ma również wpływ na zmniejszenie zużycia energii w procesach wytwórczych oraz ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko podczas wszystkich procesów związanych z towarem.

W Polsce Ministerstwo Środowiska chcąc zachęcić polskich przedsiębiorców i usługodawców do włączenia się do ekorewolucji, ogłosiło w 2014 roku konkurs „Eco Design”. Jego celem było nagradzanie towarów powstających w nurcie ekologicznego planowania, których produkcja, jak i sposób użytkowania odbywa się z szacunkiem dla środowiska naturalnego.

Zasady ekoprojektowania

Najważniejszymi zasadami ekoprojektowania są:

• zastosowanie opakowań wielokrotnego użytku – konsument może ponownie wykorzystać np. pudełko lub słoik;
• zmiana materiałów na bardziej ekologiczne rozwiązania – wybieranie materiałów mniej szkodliwych dla środowiska, a także surowców odnawialnych i recyklatów;
• wydłużenie żywotności produktu – rozumiane jako stosowanie trwałych materiałów oraz udostępnianie części zamiennych, aby użytkownik mógł samodzielnie dokonać wymiany lub naprawy; 
• uproszczenie konstrukcji – produkt powinien być tak zaprojektowany, aby miał jak najmniejszą liczbę elementów scalających, dodatkowo należy ograniczać użycie klejów czy śrub;
• stosowanie jednorodnych materiałów – im prostsza forma produktu, tym łatwiejszy jest jej transport, a następnie recykling;
• masa produktu – można ją zminimalizować, stosując lżejsze zamienniki surowców.

Skoro poznałeś już zasady, jakimi producent powinien kierować się podczas procesów planowania, wprowadzania na rynek i recyklingu towarów, czas odpowiedzieć na pytanie: jakie są nasze – marki Velvet – działania w zakresie wdrażania ekoprojektowania?

W przypadku patyczków kosmetycznych udało nam się stworzyć produkt w 100% biodegradowalny. Zrezygnowaliśmy z plastiku. Pałeczki Velvet wykonane są z papieru, a opakowanie to kartonik z wygodnym do otwierania wieczkiem. Dzięki zastosowaniu powłoki z lakieru dyspersyjnego, który rozpuszcza się w wodzie, pojemnik poddaje się recyklingowi.

Podobne rozwiązania wdrożyliśmy również w innych produktach. W przypadku chusteczek uniwersalnych zmniejszyliśmy rozmiar pudełek, co sprawiło, że więcej opakowań mieści się w kartonie zbiorczym. Pozwoliło nam to ograniczyć emisję CO2. Dodatkowo zrezygnowaliśmy z plastikowej wkładki w okienku, co całkowicie wyeliminowało zużycie plastiku w tym produkcie. Do wytwarzania pudełek wykorzystujemy tekturę makulaturową, a zamiast lakieru UV używamy lakieru dyspersyjnego, który rozpuszcza się w wodzie. Wszystko to sprawia, że opakowania można poddać recyklingowi w 100%.

Do produkcji papieru toaletowego ecoROLL wykorzystujemy wyłącznie surowce pochodzące z certyfikowanych lasów i kontrolowanych upraw PEFC™. Nasze 4 rolki są równe 8 standardowym, co umożliwiło zmniejszenie ilości plastiku wykorzystywanego do pakowania, a w związku z tym również zminimalizowało produkowane odpady aż o 43%. Dodatkowo wpłynęło to także na zmniejszenie emisji CO2, ponieważ do transportu potrzebujemy mniej samochodów.

W jaki sposób ekoprojektowanie oddziałuje na środowisko?

Ekoprojektowanie ma realny wpływ na środowisko. Realizuje się to między innymi poprzez:

• zużywanie mniejszej ilości zasobów w procesie produkcyjnym;
• stosowanie naturalnych materiałów i surowców;
• redukcję zanieczyszczeń i emisji CO2;
• ułatwienie ponownego użycia produktu;
• zmniejszenie wpływu utylizacji odpadów.

Korzyści związane z ekoplanowaniem

Ekoplanowanie to szereg korzyści, zarówno dla środowiska, konsumentów, jak i samych producentów. W kontekście ekonomicznym pozwala na zoptymalizowanie całego procesu wytwarzania, a także na obniżenie kosztów eksploatacyjnych, jak opłaty związane z zakupem materiałów i energii, wykorzystywanych do produkcji, kosztów transportu i dystrybucji oraz wydatków z tytułu zagospodarowania odpadów.

Producentowi wprowadzającemu do procesu wytwarzania zasady ecodesignu przyniesie to również korzyści wizerunkowe. Przedsiębiorstwo będzie miało okazję wyróżnić się na rynku i zwrócić na siebie uwagę konsumentów, ponieważ klienci coraz chętniej sięgają po towary, które zostały stworzone z poszanowaniem środowiska naturalnego oraz mające odpowiednie certyfikaty.

Korzyścią społeczną będzie wprowadzanie elementów edukacji ekologicznej, poprzez umieszczenie na opakowaniach odpowiednich oznaczeń, np. do jakiego pojemnika do segregacji należy wrzucić pudełko po zużyciu produktu, oraz wzrost świadomości użytkowników na temat ponownego wykorzystania odpadów. 

Podsumowanie

Podsumowując:

• ekoprojektowanie może przynieść pośrednie i bezpośrednie korzyści dla wszystkich, zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów, a także — oczywiście — dla środowiska;
• wykorzystanie w procesie wytwórczym alternatywnych surowców odnawialnych lub recyklatów ma na celu ochronę środowiska, czyli zmniejszenie jego zanieczyszczenia środkami chemicznymi oraz niebezpiecznymi substancjami;
• ecodesign jest przyszłością – stawianie na ekologiczne rozwiązania to obowiązki świadomego przedsiębiorcy i konsumenta. Małe zmiany przyzwyczajeń oraz w produkcji przyczyniają się do systemowych przemian – każdy krok w stronę ekologii jest cenny.